اهداء اعضاء اعدامیان و دلایل حقوقی و فقهی آن
موضوع پیوند عضو فرد مرگ مغزی شده علاوه بر این که یکی از مسائل قابل بررسی در علم پزشکی است در عالم فقه و حقوق هم بسیار مهم و مورد توجه بوده و نياز بيماران به دريافت عضو از يك سو و وجود محكومان اعدامي از سوي ديگر اين سوال را در ذهن متبادر ميسازد كه آيا اساساً پیوند اعضاي بدن فرد اعدامي به يك بيمار قانونی است یا خیر ؟ و در صورت مثبت بودن دلایل قانونی آن چیست ؟
با بررسی و جمع بعضی از مستندات فقهی و قانونی این نتیجه حاصل می شود که این کار نه تنها منعي ندارد ، بلكه امري مطلوب و پسنديده بشمار می آید ، ضمن اینکه اين اقدام خداپسندانه بهطور قطع در بهبود سلامت رواني جامعه و گسترش فرهنگ ايثار و گذشت نیز موثر و مفيد بوده و با این عمل جان تعدادي از بيماران نجات می یابد . در قرآن كريم هم آمده است : «هر كس نفسي را زنده كند مانند اين است كه تمام دنيا را نجات داده است.»
وفق ماده 14 آيين نامه نحوه اجراي احكام قصاص،رجم، قتل، صلب، اعدام و شلاق موضوع ماده 293 قانون آيين دادرسي دادگاههاي عمومي و انقلاب در امور كيفري ، راههاي مختلفي جهت اعدام یا قصاص نفس پیش بینی کرده که از جمله آن حلق آویز کردن به چوبه دار ، شلیک با اسلحه آتشین ،اتصال الکتریسته و با به نحو دیگر که به تشخيص قاضي صادر كننده گذاشته شده است .
و از طرفی این پیوند ، طبق ماده واحده قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده مصوب 1379 تحت شرایطی امکانپذیر است ، اول سالم بودن جسد یا عضو مورد پیوند ، دوم احراز مرگ مغزی توسط کارشناسان وزارت بهداشت، سوم رضایت خانواده متوفی ، چهارم وصیت یا رضایت خود فرد
وصیتها یا به صورت رسمی، خودنوشته، سری و عادی هستند و میتوان كارت اهدای عضو یا فرم تنظیم و تکمیل شده از سوی افراد رانمونه ای از وصیت تلقی كرد ، لذا می توان گفت كه طبعا منع قانونی نداشته و حتی اگر اولیای دم مخالف باشند مطابق قانون این عمل قابلیت اجرا دارد که البته هیچگاه توصیه ای به انجام این امر نمیشو د.
لذا از جمع مواد فوق می توان نتیجه گرفت که قانونگذار تنها در صورت وجود و احراز شرایط ذیل ، استفاده از اعضاء شخص اعدام شونده جهت پیوند به بیماران را تجویز کرده است . این شرایط عبارتست از : 1- تعیین نوع اعدام مناسب توسط قاضی صادر کننده رای 2- رضایت کامل یا وصیت اعدام شونده 3- رضایت اولیای دم 4- سلامتی عضو و عدم وجود منع قانوني در نحوه برداشت عضو و اجراي عمل جراحي وفق مقررات وزارت بهداشت و با تشخیص کارشناسان مربوطه
از نظر شرعي، فقهي و عقلي نيز هيچ منعي براي اهداي عضو فرد معدوم به بيماران وجود ندارد. در فقه اسلامي نيز از اغلب فقها سوال شده آيا ميتوان بدن انسان كافر را به فرد مسلمان اهدا كرد كه فقها اعلام كردهاند اين كار منع فقهي ندارد و عضو بعد از پيوند حكم عضو شخص گيرنده را دارد.